Διαθήκες online σε πλατφόρμα - Όλες οι αλλαγές σε κληρονομιές και διαθήκες

Τη νέα πλατφόρμα diathikes.gr, όπου θα δημοσιεύονται όλες οι διαθήκες που έχουν κατατεθεί σε συμβολαιογράφο από 1η Νοεμβρίου, παρουσίασε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωριδης και ο υφυπουργός, Γιάννης Μπούγας.

Όπως διευκρίνισε ο κ. Φλωρίδης, θα κατατεθεί στη Βουλή τροπολογία η οποία θα καταλαμβάνει και τις 14.000 εκκρεμείς προς δημοσίευση διαθήκες που είναι στα Πρωτοδικεία.

Ο χρόνος δημοσίευσης των διαθηκών μειώνεται από τις 400 μέρες που απαιτούνται σήμερα μέσω των δικαστηρίων, σε 3 έως 7 ημέρες.

Αναλυτικότερα, ο υπουργός Δικαιοσύνης ανέφερε:

«Το έτος 2024 εισήχθησαν στα Πρωτοδικεία της χώρας για δημοσίευση 76.543 αιτήσεις δημοσίευσης διαθηκών. Απ΄ αυτές διεκπεραιώθηκαν οι 64.590 δηλαδή σε ποσοστό 84%. Άρα αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έχουμε εκκρεμείς 14.000 υποθέσεις.

Τι σημαίνει αυτό. Εάν κάθε χρόνο κατατίθενται στα δικαστήρια κατά μέσο όρο περίπου 60-70.000 αιτήσεις διαθηκών και μετά από εκεί μεσολαβεί ένας χρόνος προκειμένου να εκδοθούν οι αποφάσεις και στη συνέχεια να εκδοθούν τα πιστοποιητικά. Οι χρόνοι αυτοί για να ολοκληρωθεί μια διαδικασία είναι 12 μήνες και ακριβέστερα περίπου 400 ημέρες στο Πρωτοδικείο της Αθήνας.

Με αυτή την αλλαγή που έχουμε ψηφίσει και θα μπει σε εφαρμογή από την 1η Νοέμβριου το σύνολο αυτών των υποθέσεων σε ετήσια βάση των 60-70 χιλιάδων αφαιρείται από τα δικαστήρια και μεταφέρεται στους συμβολαιογράφους οι οποίοι έχουν πλέον το δικαίωμα να δημοσιεύουν τις διαθήκες και να εκδίδουν τα αντίστοιχα πιστοποιητικά.

Ο χρόνος από τις 400 περίπου μέρες που χρειάζεται θα γίνει από 3-7 ημέρες για να ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία. Αυτό σημαίνει τα εξής απλά αλλά πολύ σημαντικά πράγματα. Πρώτον η αφαίρεση 60-70 χιλιάδων υποθέσεων από τα δικαστήρια της χώρας, κάτι που σημαίνει απαλλαγή ενός σημαντικού αριθμού δικαστών που ασχολούνται με αυτές.

Σημαίνει επίσης απαλλαγή ενός σημαντικού αριθμού δικαστικών υπαλλήλων που ασχολούνται με την διεκπεραίωση των υποθέσεων αυτών όπως επίσης και απαλλαγή ενός άλλου σημαντικού αριθμού δικαστικών υπαλλήλων που ασχολούνται με την έκδοση των πιστοποιητικών.

Θα έχουμε τεράστια ωφέλεια όσον αφορά τους δικαστές οι οποίοι απαλλάσσονται και τους δικαστικούς γραμματείς. Έχουμε όμως μια μεγαλύτερη ωφέλεια η οποία αφορά στην εξυπηρέτηση των πολιτών όταν από 400 ημέρες που κάνουν σήμερα για να εξυπηρετηθούν στα δικαστήρια θα χρειάζονται μόνο 3 έως 7 το πολύ ημέρες. Και βεβαίως έχουμε μια σημαντική επαγγελματική δραστηριότητα που αφορά τους Έλληνες συμβολαιογράφους τους οποίους θέλω να ευχαριστήσω γιατί είχαν αυτή την εξαιρετικά πρωτότυπη ιδέα να γίνει αυτή η αλλαγή και συνέβαλαν αποφασιστικά να δημιουργηθεί η σχετική πλατφόρμα».

Τι θα ισχύσει για τις εκκρεμείς διαθήκες

Σχετικά με τις εκκρεμείς διαθήκες ο κ. Φλωρίδης, ανέφερε:

«Ο νόμος που θα αρχίσει να εφαρμόζεται από την 1η Νοέμβριου προβλέπει ότι στο σύστημα αυτό θα εισέρχονται υποθέσεις που αφορούν θανάτους που θα συμβαίνουν μετά την 1η Νοέμβριου. Υπάρχει ένας κόσμος και είναι αρκετές χιλιάδες αυτοί, των οποίων οι υποθέσεις εκκρεμούν στα δικαστήρια, αυτές δηλαδή που έχουν προσδιοριστεί είτε δεν εκκρεμούν στα δικαστήρια αλλά οι διαθήκες έχουν κρατηθεί προκειμένου να λειτουργήσει το καινούριο σύστημα.

Γι' αυτές τις υποθέσεις δεν θα ισχύει η πλατφόρμα και εντός του Νοεμβρίου θα υπάρξει νομοθετική ρύθμιση με την οποία θα ρυθμίσουμε όλες τις εκκρεμείς υποθέσεις. Έτσι ώστε το σύστημα να λειτουργεί ενιαία».

Αποφορτίζουμε τους δικαστικούς λειτουργούς και υπαλλήλους

Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Δικαιοσύνης, Ιωάννης Μπούγας, ανέφερε:

«Η λειτουργία της πλατφόρμας αναμένεται να επιφέρει πολλαπλά οφέλη για τους δικαστικούς λειτουργούς, τους δικαστικούς υπαλλήλους, τους συμβολαιογράφους και κυρίως για τους πολίτες. Με τη νέα ρύθμιση, αποφορτίζουμε τους δικαστικούς λειτουργούς και τους δικαστικούς υπαλλήλους από ένα μεγάλο γραφειοκρατικό άχθος».

Παράλληλα, ο κ. Μπούγας παρουσίασε στατιστικά στοιχεία, τα οποία έχουν ως εξής:

Στο Πρωτοδικείο Αθηνών η δημοσίευση διαθηκών λαμβάνει χώρα καθημερινά.

Ήδη το 2025 έχουν δημοσιευθεί 10.089 διαθήκες. Μάλιστα, για την εν λόγω διαδικασία απασχολούνται 100 δικαστές και 12 δικαστικοί υπάλληλοι στο Τμήμα Κατάθεσης και Δημοσίευσης Διαθηκών.

Αντιστοίχως, στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης απασχολούνται 59 Δικαστές και 11 δικαστικοί υπάλληλοι, ενώ στο Πρωτοδικείο Πειραιώς απασχολούνται 29 δικαστές και 1 δικαστικός υπάλληλος.

Με τη νέα ρύθμιση και τη λειτουργία της πλατφόρμας, επιτυγχάνουμε την αποφόρτιση δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων από αυτή τη διαδικασία, προκειμένου να επικεντρωθούν στις υπόλοιπες υποθέσεις.

Ταυτόχρονα περιορίζονται οι χρονοβόρες διαδικασίες, οι μετακινήσεις και η ταλαιπωρία των πολιτών.

Σήμερα, κατά μέσο όρο στο Πρωτοδικείο Αθηνών για τη δημοσίευση διαθήκης απαιτούνται περίπου 330 ημέρες. Αντιστοίχως, στο Πρωτοδικείο Πειραιώς απαιτούνται 450 ημέρες, ενώ στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης 6 ημέρες.

Από την 1η Νοεμβρίου, πλέον και για θανάτους που επισυμβαίνουν από την ημερομηνία αυτή, οι διαθήκες θα δημοσιεύονται ηλεκτρονικά από τους συμβολαιογράφους ακόμη και την ίδια ημέρα με την κατάθεση της αίτησης και το πολύ εντός 7 ημερών.

Ειδικότερα, κάθε συμβολαιογράφος θα καταχωρίζει στην ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα «Μητρώο Διαθηκών» κάθε ιδιόγραφη διαθήκη που κατατέθηκε ή προσκομίστηκε σε αυτόν, κάθε μυστική διαθήκη που καταρτίστηκε ενώπιόν του και κάθε δημόσια διαθήκη που συντάχθηκε ενώπιόν του.

Η πλατφόρμα τηρείται από τον Συμβολαιογραφικό Σύλλογο Εφετείων Αθηνών-Πειραιώς-Αιγαίου και Δωδεκανήσoυ και διασφαλίζει ταχύτητα, διαφάνεια και ασφάλεια.

Καθίσταται, επομένως, ευχερής στον πολίτη η πρόσβαση στο μητρώο για την αναζήτηση διαθήκης, καθώς και ο έλεγχος σε πανελλαδικό επίπεδο περί ύπαρξης ή μη διαθήκης κατατεθειμένης σε συμβολαιογράφο ή πρόξενο.

Ο προϊστάμενος του Πρωτοδικείου Αθηνών, Χριστόφορος Λινός, επισήμανε ότι ένα σημαντικό μέρος της δραστηριότητας του Πρωτοδικείου Αθηνών, αυτό της δημοσίευσης των διαθηκών απελευθερώνεται και 39 δικαστές θα ενταχθούν στις άλλες διαδικασίες του δικαστηρίου και σε σύντομο διάστημα θα απελευθερωθούν και δικαστικοί υπάλληλοι.

Η πρόεδρος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών, Πειραιώς, Αιγαίου και Δωδεκανήσου, Ελένη Κοντογεώργου, ανέφερε ότι το γενικό μητρώο διαθηκών έχει προβλεφθεί νομοθετικά προ 71 ετών και τώρα υλοποιείται, ενώ αναφέρθηκε στις προπαρασκευαστικές εργασίες που έγιναν για την υλοποίηση της πλατφόρμας.

Πλεονεκτήματα- οφέλη

Σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης, από τα χρήση της λειτουργίας του ηλεκτρονικού Γενικού Μητρώου Διαθηκών στον Συμβολαιογραφικό Σύλλογο Αθηνών, τα πλεονεκτήματα και τα οφέλη για τον πολίτη και τον συμβολαιογράφο είναι:

- καθίσταται ευχερής στον πολίτη ο έλεγχος πανελλαδικά περί ύπαρξης ή μη διαθήκης κατατεθειμένης σε συμβολαιογράφο ή πρόξενο,

- η νέα ψηφιακή πύλη diathikes.gr παρέχει στους πολίτες άμεση και ασφαλή πρόσβαση (τηρουμένων των κανόνων του GDPR) στο μητρώο για την αναζήτηση διαθήκης,

- η βεβαίωση περί ύπαρξης ή μη διαθήκης εκδίδεται άμεσα, εντός της ίδιας ημέρας, εφόσον κατατεθεί κατά τις ημέρες και ώρες λειτουργίας του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου,

- ελαχιστοποιείται ο χρόνος δημοσίευσης της διαθήκης. (Η δημοσίευση της διαθήκης μπορεί να πραγματοποιηθεί από τον συμβολαιογράφο ακόμα και την ίδια ημέρα με την κατάθεση της αίτησης δημοσίευσης της διαθήκης, εφόσον προσκομισθεί η ληξιαρχική πράξη θανάτου),

- ελαχιστοποιείται ο χρόνος έκδοσης του πρακτικού δημοσίευσης της διαθήκης (εκδίδεται την ίδια ημέρα της δημοσίευσης),

- ελαχιστοποιείται ο χρόνος κήρυξης ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας και έκδοσης του αντίστοιχου πιστοποιητικού (εκτιμώμενος χρόνος το μέγιστο πέντε εργάσιμες ημέρες),

- αξιοποιείται από τον κληρονόμο άμεσα η κληρονομηθείσα περιουσία,

- περιορίζεται ο αριθμός των «αμφίβολης γνησιότητας» ιδιόγραφων διαθηκών,

- αποσυμφορούνται τα δικαστήρια και

- επιτυγχάνεται άμεση σύνδεση του νέου Γενικού Μητρώου Διαθηκών με το Ευρωπαϊκό Μητρώο Διαθηκών (ARERT) και καθίσταται ευχερής ο έλεγχος περί ύπαρξης ή μη κατατεθειμένης διαθήκης συγκεκριμένου αποβιώσαντα σε συμβολαιογράφο κράτους-μέλους της Ε.Ε.